Gdańsk

\"Król gdański\" Stanisław Leszczyński

W XVIII w doszło do zmiany sił w Europie. Nowymi potęgami militarnymi stały się Rosja, Austria i powstałe na terenach byłego Państwa Krzyżackiego Prusy. Absolutyzm oświecony, który dominował w tych krajach okazał się bardziej skuteczny, niż demokracja szlachecka, która funkcjonowała w Rzeczpospolitej. Częste okresy bezkrólewia, a także liczne przywileje nadawane szlachcie przez nowych monarchów znacznie osłabiły nasz kraj, który powoli zmierzał ku upadkowi.

Każde z trzech mocarstw było żywo zainteresowane tym co działo się w Rzeczpospolitej. W końcu było to jedyne państwo, które oddzielało od siebie przyszłych zaborców. Zarówno Rosja, Prusy jak i Austria ingerowały zatem w politykę Rzeczpospolitej i wysuwało swoich kandydatów na jej tron. Podczas tych potyczek politycznych Gdańsk odgrywał bardzo ważną rolę. Zwłaszcza kiedy doszło do walk o koronę pomiędzy Sasami a Stanisławem Leszczyńskim.

Rosja popierała kandydaturę Augusta II a następnie Augusta III zbierając wokół nich stronnictwo szlachty polskiej. Część szlachciców zdawało sobie jednak sprawę z zagrożenia jakie wisi nad Polską ze strony mocarstwowej Rosji. Dlatego dość liczna ich grupa popierała Stanisława Leszczyńskiego, który chciał przeprowadzić gruntowne reformy. Gdańsk również popierał kandydaturę Leszczyńskiego. Dawał również schronienie jego sprzymierzeńcom a w końcu samemu Leszczyńskiemu.

W 1732 r Rosja, Prusy i Austria zawarły traktat „trzech czarnych orłów” dotyczący wspólnego wybierania następcy tronu w Polsce. Tymczasem po śmierci Augusta II szlachta (wspierana przez rząd francuski) wybrała na nowego władcę Leszczyńskiego. Na tą decyzję nie zgadzały się mocarstwa. W 1733 r armia rosyjska wkroczyła do Polski i siłą wymusiła elekcję Augusta III, syna zmarłego króla. Zmusiła tym samym Leszczyńskiego do ucieczki i schronienia się w murach Gdańska.

Szlachcic był tam zresztą bardzo popularny i często był określany mianem „króla gdańskiego”. Rozpoczęło się oblężenie miasta przez armię rosyjską, które zakończyło się poddaniem Gdańska i wzięciem popleczników Leszczyńskiego do niewoli (on sam zbiegł łodzią do Królewca). Ta sytuacja pokazywała dobitnie, że Polska utraciła już suwerenność w podejmowaniu decyzji.